Psikolojide Evrensel Olarak Kabul Edilen 5 Faktör Kişilik Kuramı Nedir? Bizleri Nasıl Etkiler?

Bu kuram önce  farklı kültür ve lisanlarda çalışılmış; sonra ortak sonuçlardan yola çıkarak ‘kişilik kuramı’ halini almıştır. Bu kurama dair sayısız araştırma yapılsa da, her boyutun iki kutbu olduğunu da belirterek insanların kendilerini ve diğerlerini tanımlamak için bu özellikleri kullanması yaygın olarak kabul görmüştür. 

5 faktör kişilik kuramında yer alan özelliklere bir bakalım…

Deneyime ve maceraya açık şahıslar, hayal gücü geniş -hatta sınırsız- olan ve özgürlüğüne düşkün olan şahıslardır.

Dünya ve öbür beşerler hakkında meraklı, öğrenmeye isteklilerdir. Yeni şeyler deneyimlemeyi severler. Bu kişilik özelliğini taşıyanlar maceracı ve yaratıcı olmaya da yatkındır. 

Baskın istikametleri:

• Yaratıcılık.

• Yeni tecrübelere açık olmak.

• Yeni gayretlere odaklanmak.

• Soyut konseptleri sevmek.

Hırslı, azimli, dakik, disiplinli, denetimli ve organize odaklı bireylerdir. 

Daima ileriyi planlar ve emin adımlar ile ilerlerler. Davranışlarının başka insanları nasıl etkileyeceğini de düşünerek hareket ederler. Bazen işlerini yapmayı erteleyebilir; geç dahi kalabilirler.

Baskın tarafları:

• Hazırlıklılardır.

• Önemli işleri derhal bitirirler.

• Detaycılardır.

• Planlı olmaktan keyif alırlar.

Eğlenmeyi seven, sevecen, konuşkan, toplumsal ve hislerini tabir edebilen bireylerdir.

Bu kişilik özelliğini taşıyan beşerler toplumsal etkinliklerden güç alırlar. Öbür insanların etrafında olmak onlara keyifli ve heyecanlı hissettirir. Bu kişilik özelliğini taşımayanlar içedönük olmaya meyillidir.

Baskın tarafları:

• İlgi odağı olmayı severler.

• Muhabbet başlatmayı severler.

• Geniş bir etrafları vardır.

• Düşünmeden konuşurlar.

İnsancıl, kibar, huzurlu ve inanç veren davranışlara sahiplerdir.

Bu kişilik özelliğini taşıyan beşerler grup çalışmasına açıktır. Fakat bu özelliğin karakteristiklerini taşımayanlar daha çok manipülatif ve bencil olmaya meyillidir.

Baskın tarafları:

• Diğer insanları önemserler.

• Empati istikametleri güçlüdür.

• Başkalarına yardım etmeyi ve keyifli etmeyi severler.

• Diğer insanların memnunluğu ile memnun olurlar.

Kaygılı, duygusal, istikrarsız ve huysuz şahıslardır.

Nevrotiklik bakımından derecesi yüksek olan bireyler ruh hali değişimi, anksiyete ve hüzün üzere hisleri çok sık yaşar. Bu karakteristik özelliğin aksi olan beşerler ise nispeten daha istikrarlı ve duygusal olarak sağlam bireylerdir.

Baskın istikametleri:

• Çok fazla gerilim yaşarlar.

• Birçok farklı şey hakkında telaş duyarlar.

• Çok kolay üzülürler.

• Stresli olayları atlatmakta zorlanırlar.